Wetswijziging nodig om geronselde jongeren uit criminele circuit te halen

Het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) pleit voor betere wettelijke bescherming van jongeren die door criminelen worden geronseld. Volgens de organisatie zouden deze jongeren niet gestraft moeten worden voor misdaden die ze onder dwang hebben gepleegd, waardoor ze eerder bereid zouden zijn om tegen hun ronselaars te getuigen.

Jongeren die in handen vallen van criminele ronselaars komen in een lastige positie terecht. Wanneer ze worden gepakt, houden ze vaak hun mond uit angst voor represailles. "Snitchen is echt een ding. Dan lopen jijzelf of je naasten gevaar. En als je dan ook nog als dader wordt behandeld, dan zal je nooit gaan praten," verklaart Shamir Ceuleers van het CKM tegenover NOS Stories.

De organisatie wil daarom dat de wetgeving wordt aangepast zodat geronselde jongeren als slachtoffers worden gezien in plaats van daders. Alleen onder die voorwaarde zullen slachtoffers volgens het CKM bereid zijn om informatie te delen over hun opdrachtgevers.

Hoewel exacte cijfers ontbreken, is duidelijk dat het probleem omvangrijker is dan de officiële registraties suggereren. "Wat we in de cijfers zien is het topje van de ijsberg," bevestigt Conny Rijken, Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Schattingen wijzen erop dat landelijk jaarlijks ongeveer 5000 mensen van alle leeftijden slachtoffer worden van ronselaars, terwijl officiële registraties slechts 800 gevallen per jaar tonen.

Ook Europol waarschuwde onlangs dat jongeren steeds vaker worden ingezet voor het "vuile werk" van criminele organisaties. Ze lopen de risico's en vangen de klappen op, terwijl de echte kopstukken buiten schot blijven.

NOS Stories sprak met 'Jamal' (gefingeerde naam), die zelf jongeren ronselt voor criminele activiteiten zoals berovingen via Marktplaats-afspraken. "Het zijn kneuzen die makkelijk te beïnvloeden zijn," vertelt hij over zijn slachtoffers. "Meestal zijn het jongens die op andere jongens willen lijken."

Volgens jongeren die ervaring hebben met deze problematiek vindt het ronselen plaats via sociale media, maar ook fysiek bij scholen of hangplekken. De activiteiten variëren van drugshandel en -transport tot diefstal en op de uitkijk staan tijdens criminele activiteiten.

Eenmaal in het criminele web gevangen, worden jongeren onder druk gezet om te zwijgen. "Als ze snitchen, dan krijgen ze problemen," legt Jamal uit. "Dan worden ze geslagen als ze vrijkomen, ze krijgen een boete of er gebeuren dingen voor hun huis." Deze dreigementen maken het voor slachtoffers extra moeilijk om uit de situatie te ontsnappen.

Minister Van Weel van Veiligheid en Justitie staat niet achter het voorstel om de wet aan te passen. Volgens hem biedt de huidige wetgeving voldoende mogelijkheden om slachtoffers van ronselaars te beschermen. Ook wijst hij erop dat de grens tussen slachtoffer en dader niet altijd duidelijk is: "De praktijk wijst uit dat er niet altijd sprake is van een zwart-witsituatie."

Het CKM hoopt dat een meerderheid in de Tweede Kamer, die naar verwachting over twee weken over dit onderwerp zal debatteren, wel open staat voor een wetswijziging. Naast de juridische aanpak pleiten organisaties ook voor meer bewustwording, zodat bijvoorbeeld docenten eerder kunnen signaleren wanneer een jongere geronseld wordt.